به گزارش قدس خراسان، عمده تفاوت سوغات زیارت، تفاوت در معنا و مفهوم آن نسبت به سایر کالاها و اقلام است که می‌تواند در ذهن زائر پیوستگی با زیارت ایجاد کند و به نوعی یادمانی از حال معنوی و حس خوب زیارت یا ارتباط با حضرت رضا(ع) باشد.
مدیر عامل مؤسسه آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی در تشریح این موضوع گفت: آنچه امروز در مشهد به شدت کمرنگ است و شاید بشود گفت وجود ندارد، همین رابطه معنادار و عمیق سوغات با مفهوم زیارت است. در شهرهای مهم دنیا که دارای المان ویژه یا مرجعیت خاصی هستند، می‌بینیم سوغات شهر بستگی جدی و رابطه عمیق با دال مرکزی شهر یا محوریت اصلی آن دارد و این مسئله در شهرهای زیارتی و غیر زیارتی قابل مشاهده است.
امیرمهدی حکیمی ادامه داد: به عنوان مثال اگر فردی به شهر پاریس در فرانسه برود، المان‌های برج ایفل را چه در سوغات و چه در نمادهای این شهر می‌بیند؛ اما باید گفت پیوندی میان زیارت و سوغات در مشهد ایجاد نشده که جای تأسف بسیار دارد.
وی افزود: اگر به سوغات به عنوان یک امر معنایی و اتفاقی که اقتصادی متفاوت را در مشهد ایجاد خواهد کرد نگاه کنیم، باید در زیرساخت‌ها، طراحی‌ها و تولید محصولات به این سمت برویم تا این اتفاق بیفتد و سوغات در زمینه حضرت رضا(ع)، حرم مطهر رضوی و مفاهیم رضوی شکل بگیرد و طبیعتاً در این صورت می‌توانیم بگوییم سوغات زیارت به معنای اصلی خود بازگشته و با توجه به تفاوت معنا، زائران مشتاق می‌شوند این سوغات را تهیه کنند.
حکیمی با تأکید بر این موضوع که هر سوغات تولیدی در مشهد باید شخص را در مرحله نخست به یاد حضرت رضا(ع) بیندازد، عنوان کرد: ساخت المان‌هایی از حرم مطهر رضوی، تولید محصولات کاربردی که از دل حرم مطهر رضوی و با استفاده از گنجینه عظیم معماری و آرایه‌ها با مفاهیم رضوی شکل بگیرد، در این مسیر می‌تواند کمک کند؛ اما طی کردن این مسیر الزاماتی دارد.
به گفته وی ابتدا باید طراحی محصولات در حوزه‌های مختلف درباره حضرت رضا(ع)، مفاهیم رضوی و وجود حضرت رضا(ع) رخ داده باشد تا با تولید محصول با کیفیت این اتفاق در مسیر درستی حرکت کند.
مدیر عامل مؤسسه آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی خاطرنشان کرد: تولید نهایی محصول باید طوری باشد که فرد برای خرید و استفاده از آن به عنوان سوغات مجاب شود. پس از این مباحث طراحی و تولید، نیاز به برندینگ و بسته‌بندی درست است و هر آنچه در حوزه اقتصاد وجود دارد، باید به صورت جزئی و دقیق در حوزه سوغات مورد توجه قرار بگیرد.
حکیمی تحقق اقتصاد زیارت را عامل تحول جدی در اقتصاد مشهد، اقتصاد کشور و اقتصاد درون‌گرا و مقاومتی دانست و درباره علت آن گفت: دلیل این تحول این است که می‌تواند کارگاه‌های کوچک صنایع دستی را گسترده‌تر کند. در حال حاضر بخش عمده‌ای از محصولاتی که امروز در بازار سوغات مشهد عرضه می‌شود، تولید چین بوده و تنها بخش اندکی از این بازار در دست تولیدکنندگان داخلی است. اصلاح این مسیر ضرورت دارد تا کارهای با کیفیت تولید شود و به اقتصاد کشور کمک کند.
وی با اشاره به ساختارهای اداری ادامه داد: برای این منظور ساختارهای اداری مختلفی در مشهد وجود دارد؛ استانداری خراسان رضوی در حوزه زیارت یک معاونت دارد که گمان می‌رود به عنوان دستگاه سیاست‌گذار دولتی در امور کلان باید سیاست‌گذاری کند.
نقش کلیدی مفاهیم رضوی در طراحی سوغات زیارت
حکیمی عنوان کرد: در کنار سیاست‌گذاری باید به این نکته پرداخت که بخشی از تولیدکنندگان ما زیرمجموعه اداره کل ارشاد، بخشی دیگر زیرمجموعه اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و بخشی دیگر زیرمجموعه پارک علم و فناوری هستند که در حوزه‌های تولیدی در سند سیاستی کنار هم قرار می‌گیرند و البته مهم‌تر از همه این اداره‌ها، نقش آستان قدس رضوی است که می‌تواند این محصولات را به گنجینه مقدس حضرت رضا(ع) وصل کند.
وی به تشریح برتری گنجینه کلیدی و معنوی آستان قدس رضوی پرداخت و توضیح داد: این گنجینه در هیچ کجای جهان اسلام وجود ندارد و با محوریتی که حضرت رضا(ع) در آن دارد، می‌تواند این مسیر را جهت‌دهی کرده تا این سوغات با مفاهیم و معنای رضوی ارتباطی عمیق برقرار کنند. در مؤسسه آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی بخشی از این مسیر طی شده است.
مدیر عامل مؤسسه آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی تشریح کرد: اگر این مسیر به خوبی چیده شود و دستگاه‌ها کنار هم وظیفه خود را درست انجام دهند، در چند سال آینده مسیر جدیدی در سوغات زیارت شکل می‌گیرد که چند وجه را پوشش می‌دهد و یک وجه آن معنایی است که مخاطب را به حضرت رضا(ع) وصل می‌کند و زائر سوغات را یادگار و نشانی از امام هشتم(ع) می‌داند. به نوعی سوغات، سفیر زیارت و مفاهیم زیارت و رضوی می‌شود. بنابراین از نظر طراحی می‌توان محصولات جدیدی را به بازار ایران معرفی کرد و از نظر اقتصاد هم بخشی از اقتصاد درون‌گرا و مقاومتی را در مشهد رقم زد.
وی راه حل برون‌رفت سازمان‌ها و ادارات از موازی‌کاری را تشکیل ستاد سوغات زیارت دانست و ادامه داد: در این ستاد باید مجموعه‌های مختلف حضور داشته باشند و با تقسیم کار به جای موازی‌کاری شاهد هم‌افزایی باشیم. اگر هم‌افزایی ایجاد شود، این اتفاق خواهد افتاد که یک ایده و طرح به سازمان مربوطه ارائه می‌شود و سازمان‌های بالادستی با رفع موانع اجرایی موجب تسهیل در این فرایند خواهند شد و این کنار هم قرار گرفتن سبب ایجاد تحول در سوغات زیارت می‌شود. تنها راه حل موازی‌کاری این است که از کارهای مشترک و دوباره‌کاری به همگرایی و همراهی دستگاه‌ها برسیم.
حکیمی تصریح کرد: هیچ کدام از مجموعه‌های اجرایی نباید در کار تولید ورود کنند؛ چون به صورت کلی مجموعه‌ها و سازمان‌ها باید تسهیلگر و کمک‌کننده به بخش خصوصی تولیدکننده محصولات باشند و بازار عرضه را فراهم کنند. به عنوان مثال مؤسسه آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی با معرفی برند «مهر» در طراحی محصول ورود کرده تا همه محصولات توسط تولیدکنندگان و خارج از این مجموعه تولید شود. ما در طراحی و بازاریابی عمومی کنار تولیدکنندگان هستیم تا با حل مشکلاتشان بتوانیم کنار آن‌ها بمانیم و مسیر رشدشان را فراهم کنیم؛ اما باید تأکید کرد اگر مجموعه‌ها و سازمان‌ها در بحث تولید ورود کنند، رقیب بخش خصوصی خواهند شد و این مجموعه‌ها و سازمان‌ها می‌توانند خلأهای بخش خصوصی و تولیدکنندگان خرد این حوزه را برطرف کرده و کنارشان باشند و به آن‌ها قدرت بدهند.
وابستگی اقتصاد کشور به اقتصاد زیارت چه میزان است؟
مدیر عامل مؤسسه آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی رقم اجمالی بازار سوغات زیارت را به صورت تخمینی ۴ تا ۵ هزار میلیارد تومان در سال عنوان کرد و ادامه داد: این رقم خیلی هنگفت است؛ اما نقش سوغات زیارت به معنای اینکه گفته شد سوغات رضوی باشد، بسیار بسیار ناچیز و اندک است و عملاً باید گفت اصلاً سهمی در این حوزه نداریم و برای دریافت پاسخ این پرسش که این سوغات چند درصد وابستگی برای اقتصاد کشور ایجاد می‌کند و یا چند درصد از این محصولات در کشور تولید می‌شود و یا چند درصد وارداتی است، کافی است چرخی در محدوده حرم مطهر رضوی بزنیم. خواهیم دید بخش عمده و قابل توجهی از این سوغات، وارادتی است و تولید داخل نیست.
وی به الزام و ضرورت همکاری دستگاه‌های اجرایی برای سامان‌بخشی به سوغات زیارت تأکید کرد و گفت: زعفران و زرشک یا محصولات دیگر در بازار سوغات را می‌توان با طراحی و بسته‌بندی به سمتی برد که مختص به مشهد باشد؛ اما گام فراتر تهیه سوغات در شهری است که وجود خود را وامدار حضرت رضا(ع) می‌داند و باید سوغاتی را به زائران عرضه کرد که سفیر زیارت باشد و این اتفاق به همت مسئولان، هنرمندان و تولیدکنندگان نیاز دارد.
خبرنگار: طاهره فجر داودلی
نظر شما